In mei heb ik de tentoonstelling ‘Kimono’ Au Bonheure des dames’ bezocht. Voor de eerste keer werd de textielcollectie van het huis Matsuzakaya (opgericht in 1611) getoond buiten Japan. Deze tentoonstelling laat de mode zien sinds het tijdperk van Edo (1603-1868) en hedendaagse invloeden van het Japonisme op westerse mode-ontwerpers.

Oorspronkelijk werd de kimono gedragen als onderkleding / binnenkleding door de aristocratie. Later werd deze ook geadopteerd door de samourai klasse als kleding voor buiten. Snel daarna werd het kledingstuk door alle klassen van de Japanse samenleving gedragen. Hoewel Japanse mannen in de 16e/ begin 17e eeuw een broek droegen, veranderde dit dus door het dragen van de kimono.

Ontwerpen tbv kimono’s.

Historische kimono’s vanaf de 17e eeuw

De 17e eeuwse kimono-motieven doen verrassend modern aan.

In de 18e eeuw werd een nieuwe techniek gebruikt (yuzen) waarbij veel kleurrijkere designs mogelijk waren. Deze ‘kosode’ werden vooral gedragen door de vrouwen van handelaren.

Er waren ook speciale trouw-kimono’s: uchikake genoemd. Hierin werden symbolen verwerkt die verwezen naar het huwelijk zoals de pruimenboom, boeken, vlinders en ceremoniële knopen (noshi).

Andere huwelijkssymbolen zijn bamboo, pijnboom, mandarijn en schildpadden. De kleuren van het bruidskostuum waren vaak wit, rood, zwart of blauw. De bruid bracht een bruidsschat mee o.a. bestaande uit luxe meubilair in goud- en zilverlak.

Begin 19e eeuw

Halverwege de 19e eeuw werd de kimono ook in Frankrijk gedragen door elegante dames als binnenkleding. Door het ‘openstellen’ van Japan aan meer Europese naties (de Nederlanders hadden lange tijd als enigen een handelsmonopolie en toegang tot Japan) kwam in de 19e eeuw een ware Japan hype op (‘japonisme’).

Ook in de 20e eeuw beïnvloedde de kimono mode-ontwerpers zoals Paul Poiret (1879-1944) ou Madeleine Vionnet (1876-1975). Hedendaagse creaties van Kenzo Takada, Yohji Yamamoto en Junko Koshino vertonen ook de ‘historische’ relatie met de kimono.

De obi

De kimono wordt gedragen met een obi. Voor vrouwen is de obi langer dan die van mannen, wel 4-5 meter. De breedte varieert maar een algemene maat is 35 cm (de breedte van een bepaalde eenheid van kosode stof). Er zijn veel verschillende manieren om de obi te dragen en wederom geeft de manier van dragen aan tot welke klasse je behoort. De obi werd in de loop van de tijd zelfs belangrijker dan de kimono zelf.

 

De kapsels van de dames

Het traditionele kapsel bestond uit vier delen: mae gami (de haren boven het voorhoofd), bin (de haren aan beide kanten van het gezicht), tabo (de haren op het achterhoofd en in de nek), mage (de knot). Het kapsel van een vrouw representeert haar sociale klasse, haar huwelijkse staat en haar leeftijd. Dit zien we in de ‘westerse’ cultuur terug bij de kapsels van Romeinse dames.

Het haar werd begin 16e eeuw nog los gedragen (suihatsu stijl). Dit zien we ook terug in de Europese mode dat aristocratische dames met los haren worden afgebeeld. Halverwege de 16e eeuw begonnen de Japanse vrouwen het haar op te steken. Wederom werd dit mode onder alle klassen. Er werden ook decoratieve pinnen (kanzashi) gebruikt, net als in de westerse wereld (al vanaf de Romeinse tijd).

 

De kanzashi werden gemaakt van goud, zilver, ivoor, schildpad en glas. Ze hadden vaak motieven van bloemen, dieren en gelukssymbolen. Ook dit is vergelijkbaar met de Romeinse tijd.