Afgelopen zaterdag werd de najaarsdag van de Nederlandse kostuumvereniging gehouden in het Centraal Museum in Utrecht. ‘s Morgens werden er lezingen gegeven en ‘s middags kon men op eigen gelegenheid de tentoonstelling ‘Uit de Mode’ bezoeken in het museum.

De lezingenreeks was zeer interessant. Er werd o.a. verteld over de tentoonstelling ‘Het costuum van onze voorvaderen’ uit 1936. Terwijl in Parijs al gewerkt werd aan de wereldtentoonstelling van 1937 was Nederland dus ook actief met een tentoonstelling die internationaal aandacht trok.

Een belangrijke rol hierin speelde Caroline Henriette de Jonge (1886-1972). Ze werd in 1920 museum conservator in Utrecht, één van de eerste vrouwen in deze rol, en van 1941-1951 was ze museumdirectrice.

Via de volgende link is Freule de Jonge links op de foto te zien. De spreekster is presidente van T.I.B.O. mevr. A.M. Quarles van Ufford- Van Limburg Stirum.

TIBO stond voor Stichting tegemoetkoming in bijzondere omstandigheden. Door de Eerste Wereldoorlog en de Russische revolutie waren er veel Haagse welgestelden verarmd. Om deze mensen te helpen werd o.a. deze tentoonstelling opgericht. Veel kostuums kwamen van adellijke families. Freule de Jonge kon veel families overtuigen hun kostuums te schenken of in bruikleen te geven voor deze tentoonstelling. Ook het koningshuis deed mee en zorgde ervoor dat er drie koninklijke gewaden te zien waren: een belangrijke publiekstrekker.

Drie weken lang stond de ridderzaal in Den Haag vol met kostuums en taferelen. Er werden lezingen georganiseerd, Friese en Groningse avonden, een modeshow met historische kostuums, een poppenkast voor de kleintjes en een gekostumeerd bal. Er waren in totaal 200 stuks kostuums te zien, 3 japonnen van Koningin Wilhelmina, 17 taferelen of stijlkamers waarin 94 poppen stonden of zaten die de kostuums toonden en er waren bruidsjurken, juwelen en sieraden te zien. Foto van een stijlkamer.

Een modeshow met echte historische stukken zouden we vandaag de dag niet meer doen om te voorkomen dat de stukken te veel leiden. Met alle replica’s van Beleef Het Verleden zou ik echter wel zo’n modeshow neer kunnen zetten, een leuk idee voor de (nabije) toekomst.

Een filmpje van deze historische modeshow is hieronder te zien.

Freule de Jonge heeft met deze tentoonstelling een reddingsactie verzorgd van het Nederlandse kostuumerfgoed door kostuums te redden van de schaar, oorlogsgeweld en de verkleedkist.

Wil je meer weten over deze tentoonstelling uit 1936? In het gemeentemuseum ligt een plakboek dat door Cruys Voorbergh is samengesteld. Hierin zitten foto’s van de tentoonstelling en krantenknipsels. De Haagse Courant hield ook per dag een verslag bij. Ook het polygoonjournaal dat in de bioscopen werd getoond trok veel bezoekers. Dit journaal heb ik helaas nog niet op youtube gevonden, maar zal waarschijnlijk bij beeld en geluid in Hilversum liggen.

Bij de tentoonstelling ‘Uit de mode’ (2017) zijn kostuums te zien die o.a. al tijdens deze tentoonstelling in 1936 werden getoond op poppen en nog gedragen tijdens de modeshow.

Het verkleedkostuum van koningin Wilhelmina (1890). Dit kostuum, ontworpen door de Parijse Piere Eugène Lacoste, is gedragen door prinses Wilhelmina toen ze 10 jaar was. Het ontwerp is geïnspireerd op een 17e eeuwse jurk van Amalia van Solms maar heeft ook een 19e eeuws element, namelijk een lint dat door een tunneltje is geregen door de onder en bovenrok, voor de vorming van een queue.

  

Tijdens de tentoonstelling in 1936 werden ook streekdrachten getoond. Ook dit Fries trouwkostuum stond tussen andere poppen in een vol interieur (stijlkamer) die Friese, Zaanse en Hindeloper kostuums toonden uit de 18e eeuw. Nu heeft het kostuum meer ruimte en zijn de details goed te zien. De ‘Duitse’ muts komt van ‘Dietse / volkse’ muts en is eind 18e eeuw heel groot van maat met een brede kantstrook.

Dit kostuum is gedragen door Isabella Stinstra uit Harlingen tijdens haar huwelijk met Pieter de Clercq uit Amsterdam in 1782. Deze is ingezonden in bruikleen voor de tentoonstelling van 1936 en later aan het Fries museum geschonken.

Ook deze habit à la francaise was te zien in 1936 en freule de Jonge heeft direct na de tentoonstelling voor gezorgd dat ze dit kostuum in bruikleen kreeg van de eigenaresse ‘Cornelie Jeanne Heemskerck-van Beest-van Reede tot Ter Aa. Volgens de Freule wilde het Haags museum het ook graag hebben maar ze heeft de directeur van het Haags museum Dr van Gelder er van kunnen overtuigen dat “haar verzoek eeen voorkeur meende te mogen hebben te meer daar Uwe familie met Utrecht in relatie stond”.